De ’AI – revolutie’: kantelpunt of collectieve overschatting?

Waarom financials niet massaal hoeven te vrezen, maar wél wakker moeten worden.

De afgelopen weken buitelen de berichten over elkaar heen.

Eerst kondigt ABN AMRO een historische reorganisatie aan: 5.200 banen verdwijnen in een beweging die de bank zelf koppelt aan een “ongekende AI-revolutie”.

Daarna volgt pensioenuitvoerder APG met een al even forse ingreep: 1.000 tot 1.200 fte weg vóór 2030, mede gedreven door automatisering, standaardisering en kunstmatige intelligentie.

Deze week voegt Lisette van Breugel, de nieuwe AWVN-directeur, nog een scheut realisme toe namens de werkgevers: “Er komen nog meer reorganisaties aan. Nederland is duur en minder aantrekkelijk geworden. We móéten productiever worden, anders prijzen we onszelf uit de markt.”

Het beeld dat blijft hangen:

AI en kostenstijgingen drukken enorm op de Nederlandse arbeidsmarkt.

Maar wie dagelijks werkt met finance- en controlteams in het bedrijfsleven, herkent vooral een andere werkelijkheid:

AI rukt op, maar slimmer, trager en minder disruptief dan de krantenkoppen doen vermoeden.

Wat is er werkelijk gaande? En wat betekent dit voor het werk en baanaanbod van financials?

Banken, pensioenuitvoerders en werkgevers zijn duidelijke signaalgevers.

De bewegingen bij ABN AMRO en APG zijn groot, maar ze komen uit sectoren die al jarenlang standaardiseren, digitaliseren en schaalvoordelen najagen.

Deze organisaties opereren in domeinen met:
• hoge volumes;
• strakke regulering;
• uniforme processen;
• rijke data;
• beperkte variatie.

Dat maakt ze bij uitstek gevoelig voor automatiseringsslagen.

De boodschap van de AWVN sluit hier naadloos op aan. Nederland is internationaal gezien duur, traag en complex geworden. Werkgevers zien stijgende arbeidskosten (35% boven het Europees gemiddelde), hogere energielasten en onvoldoende productiviteitsgroei. Hun antwoord: automatiseren, robotiseren en AI om de productiviteit te verhogen.

Maar: dit betekent níét dat alle financiële functies in het bedrijfsleven dezelfde kaalslag te wachten staat.

De complexiteit, diversiteit en menselijke interpretatie in financiële processen is simpelweg veel groter.

Binnen een gemiddeld finance team verandert de aard van het werk, maar verdwijnt het niet.

AI begint zichtbaar te landen in finance, maar vooral als assistent, niet als vervanger:

Accounting: Automatisering neemt toe, maar uitzonderingen, judgement en gegevenskwaliteit blijven menselijke expertise vragen.

Financial Control: Maandafsluiting, risicoherkenning en interpretatie blijven mensenwerk. AI ondersteunt, maar stuurt niet.

Business & Project Control: het uitwerken van scenario’s, duiding en business partnering: volledig mensgedreven taken.

Reporting: Automatisering versnelt, maar interpretatie en storytelling blijven cruciaal.

Kortom: AI verandert taken, niet de behoefte aan vakmensen.

Waarom doemscenario’s misleidend blijven
De uitspraak “één derde van de banen weg in 2030” is heftig en misschien angstaanjagend, maar mist wat ons betreft zeker nuance.

Over het algemeen adopteren bedrijven langzaam. Veel organisaties zijn nog niet klaar voor AI. Want optimaal gebruik van AI vraagt om data-hygiëne, procesredesign, investeringen en governance.

Financials blijven cruciaal als ‘human in the loop’.  Met ESG, strengere audits, risicobeheersing en compliance zal de menselijke controle eerder toenemen dan verdwijnen.

Vooralsnog ziet het er naar uit dat Nederland een chronisch tekort heeft aan financials. Sterker nog, zelfs als 30% van de taken binnen een gemiddeld finance team geautomatiseerd zouden worden, blijft de vacaturedruk hoog.

De echte impact van AI op het gebied van finance, accounting, reporting en control zal zijn dat er minder handwerk hoeft te worden verricht en dat de financial meer waarde toe zal kunnen voegen.

Het zal duidelijk zijn dat werkzaamheden zoals het doorvoeren van handmatige boekingen, het maken van simpele reconciliaties, het opstellen van standaardrapportages en het maken van analyses geheel of gedeeltelijk door AI overgenomen zou kunnen worden.

Dat ligt voor de P&C cyclus, forecasting en de validatie daarvan, het uitvoeren van risicoanalyses, stakeholdermanagement en business partnering wel anders.

Daarnaast zal op relatief korte termijn van de financial worden verwacht dat ze data-kritisch gaan denken, kennis hebben van governance rondom AI, beschikken over diepgaande proces- en systeemkennis. Ook zal storytelling een grotere rol gaan spelen.

We kunnen stellen dat AI in essentie geen mensen vervangt, maar vergroot wat mensen kunnen.

Wat is de impact van de vergrijzing?

De vergrijzing zal naar verwachting resulteren in een hoge uitstroom. Deze uitstroom creëert automatisch minder weerstand tegen AI en ruimte voor AI-native talent. Met als gevolg dat wij denken dat de vraag naar hooggeschoolde financials stabiel blijft of misschien zelfs wel tijdelijk stijgt.

Wat de recente nieuwsberichten duidelijk maken

De essentie van het dagelijkse nieuws is niet dat AI de arbeidsmarkt overneemt, maar dat:

• kosten en productiviteit onder druk staan;
• bedrijven massaal zouden moeten investeren in automatisering, maar dat ze hiervoor de financiële ruimte onvoldoende hebben door de toenemende kosten;
• het tempo van innovatie binnen het Nederlandse bedrijfsleven omhoog moet;
• stilstand geen optie meer is;
• “een leven lang leren” geen beleidskreet meer is maar noodzaak.

Conclusie: geen revolutie, maar een versnelling van een beweging die al liep

De realiteit voor financials wordt er één van transitie, niet van verdwijning.  De komende tien jaar worden bepaald door:

• Taakverandering;
• Professionalisering;
• Rolverbreding;
• Productiviteitsgroei;
• AI die ondersteunt, niet vervangt.

Wie zich nu ontwikkelt, staat straks midden in het hart van de nieuwe finance-functie. Wie stil blijft staan, verliest niet van AI, maar van collega’s die AI wél willen, leren en kunnen benutten. Wat kies jij?